Της Δρος Αικατερίνης Ρακά*
Ο διαβήτης αποτελεί καθημερινό πονοκέφαλο για 430 εκατομμύρια ανθρώπους ανά το κόσμο, σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του Π.Ο.Υ. Συνώνυμο της υπεργλυκαιμίας, δηλαδή της αυξημένης γλυκόζης στο αίμα, η οποία αποτελεί το τελευταίο στάδιο μεταβολισμού των υδατανθράκων της διατροφής μας. Ο διαβήτης με άλλα λόγια δεν είναι παρά μία ανωμαλία του μεταβολισμού των υδατανθράκων, που σχεδόν πάντα οφείλεται σε ανεπάρκεια ή πλήρη απουσία της ορμόνης ινσουλίνης.
Η παραγωγή ή μη της συγκεκριμένης ορμόνης, καθορίζει και τον τύπο του διαβήτη, με αποτέλεσμα να μιλάμε για διαβήτη τύπου Ι ή ινσουλινοεξαρτώμενο, ή διαβήτη τύπου ΙΙ.
Ο διαβήτης τύπου Ι αφορά το 10% των περιπτώσεων υπεργλυκαιμίας. Εμφανίζεται συνήθως μετά από ιώσεις που αφορούν κυρίως το πάγκρεας, με τα παραγόμενα εναντίον των ιών αντισώματα να χάνουν κατά κάποιο τρόπο τον προσανατολισμό τους και να στρέφονται εναντίον των β-κυττάρων του παγκρέατος. Η αυτοανοσία αυτή συνήθως συνυπάρχει και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, κυρίως αυτοάνοσες θυρεοειδίτιδες, νόσο του Crohn, ελκώδη κολίτιδα κ.α. Εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία, ακόμα και σε μικρά παιδιά και προκαλείται, ανεξαρτήτως από το τρόπο ζωής του ασθενούς, από την ποσότητα των προσλαμβανομένων υδατανθράκων και, με κάποια ερωτηματικά, από την κληρονομική προδιάθεση.
Αντιθέτως, ο διαβήτης τύπου ΙΙ ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος, οφείλεται σε αδυναμία του παγκρέατος να παράγει τεράστιες ποσότητες ινσουλίνης, όταν, η κατανάλωση υδατανθράκων ξεπερνά τα επιτρεπτά όρια (συνήθως παχύσαρκοι ασθενείς) με αποτέλεσμα ο μεταβολισμός των σακχάρων να μην μπορεί να εκτελεστεί πλήρως και να αρχίζει η συσσώρευση γλυκόζης στο αίμα, ή υπολειπόμενη παραγωγή ινσουλίνης λόγω γενετικής προδιάθεσης (κληρονομικότητα) με αποτέλεσμα συσσώρευση σακχάρων στο αίμα άλλοτε άλλου βαθμού.
Άτομα τα οποία διατηρούν φυσιολογικό σωματικό βάρος, αθλούνται, δεν καπνίζουν, δεν καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, ακολουθούν μεσογειακή διατροφή, ακόμα και αν υπάρχει γενετική προδιάθεση, δεν θα εμφανίσουν τη νόσο. Τα δε άτομα τα οποία εμφάνισαν διαβήτη τύπου ΙΙ, βελτιώνοντας τη διατροφή και τον ύπνο τους, ρυθμίζοντας το βάρος τους (αν είναι παχύσαρκα), βάζοντας την άσκηση στη καθημερινότητά τους, ακολουθώντας γενικότερα έναν υγιεινό τρόπο ζωής, μπορούν να διορθώσουν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα χωρίς την λήψη φαρμακευτικής αγωγής.
Ο διαβήτης τύπου Ι είναι κατά κανόνα αυτοάνοσο νόσημα, ενώ ο τύπου ΙΙ ο λεγόμενος μη ινσουλινοεξαρτώμενος οφείλεται στις ανθυγιεινές συνήθειες και στον κακό τρόπο διαβίωσης.
Οι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη τύπου ΙΙ, είναι οι ακόλουθες:
- Παχυσαρκία
- Γενετική προδιάθεση – οικογενειακό ιστορικό
- Έλλειψη άσκησης, κάπνισμα, αλκοόλ, άγχος, κακή διατροφή
- Ασθένειες με ορμονικό υπόβαθρο, όπως πολυκυστικές ωοθήκες, μεταβολικό σύνδρομο, υπερουριχαιμία κτλπ.
- Διαβήτης που έχει εμφανιστεί σε περίοδο κύησης
- Φάρμακα όπως ανδρογόνα, κορτικοστεροειδή κ.α.
- Υπέρβαρα νεογέννητα ή πρόωρα βρέφη.
Τα συμπτώματα της νόσου είναι:
- Πολυφαγία
- Πολυδιψία
- Πολυουρία
- Νυχτουρία
- Κόπωση
- Υπνηλία
- Προβλήματα στην όραση
- Απώλεια βάρους (σε πλήρη εξέλιξη της νόσου)
Οι επιπλοκές της νόσου αφορούν: καταστροφή ενδοθήλιου μικρών αγγείων, με διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, καταστροφή νεφρικών σπειραμάτων και νεφρική ανεπάρκεια, καρδιολογικά προβλήματα, προβλήματα επούλωσης πληγών, κίνδυνος γάγγραινας κ.ά.
Η εξέταση η οποία θα μας προσανατολίσει προς το τύπο του Διαβήτη είναι η μέτρηση ινσουλίνης, που κυμαίνεται από μηδενικά έως φυσιολογικά επίπεδα, καθώς και η εξέταση αντοχής στην ινσουλίνη, η οποία μας δείχνει την αποτελεσματικότητα της παραγόμενης ινσουλίνης, στον διαβήτη τύπου ΙΙ.
Οι τιμές σακχάρου στο αίμα που πιστοποιούν ύπαρξη ή όχι διαβήτη είναι επίπεδα γλυκόζης σε random μέτρηση πολύ πάνω από το 200. Επίπεδα γλυκόζης νηστείας ≥ 126 mg/dl , επίπεδα γλυκόζης 2 ώρες μετά από λήψη 75 gr γλυκόζης ≥ 200 mg/dl, και γλυκοζιωμένη αιμοσφαιρίνη ≥ 6,5.
Η τελευταία εξέταση είναι πολύ σημαντική διότι ελέγχει τα επίπεδα σακχάρου σε βάθος τριμήνου, εφόσον αυτή είναι η διάρκεια ζωής των ερυθρών αιμοσφαιρίων άρα και της Hb που κουβαλούν, αλλά και του ποσοστού A1c γλυκοζιωμένης που ενώνεται με γλυκόζη όταν τα επίπεδα της ξεπερνούν τα 160 mg/ dl.
Σημαντικά είναι και τα στάδια πριν την εμφάνιση των συμπτωμάτων με διαγνωστικά κριτήρια στην:
- Ασυμπτωματική υπεργλυκαιμία
-Γλυκόζη νηστείας: 126-140 mg/dl
-Επίπεδα γλυκόζης 2 ώρες μετά από λήψη 75 gr γλυκόζης ≥ 200 mg/dl
-HbA1c > 6,5
- Προδιαβήτη:
-Γλυκόζη νηστείας: 100-125 mg/dl
-Επίπεδα γλυκόζης 2 ώρες μετά από λήψη 75 gr γλυκόζης: 140-199 mg/dl
-HbA1c: 5,7 – 6,5
Προτεινόμενος εργαστηριακός έλεγχος για διάγνωση διαβήτη:
- Γλυκόζη αίματος
- Επίπεδα γλυκόζης 2 ώρες μετά από λήψη 75 gr γλυκόζης
- Γλυκοζιωμένη Hb
- Ινσουλίνη
- Αντίσταση ινσουλίνης
- TSH, FT4 αντισώματα θυρεοειδούς
- Ουρικό οξύ
Προτεινόμενος εργαστηριακός έλεγχος για διερεύνηση επιπλοκών:
- Ουρία
- Κρεατινίνη
- LDH
- CPK
- SGOT
- SGPT
- Vitamin D
- Λιπίδια αίματος
- β2 μικροσφαιρίνη
- αλβουμίνες
- Έλεγχος ούρων: ουρία, κρεατινίνη, λόγος αλβουμίνης/κρεατινίνης , αλβουμίνη σε 24ώρα ούρα.
Προτεινόμενος εργαστηριακός έλεγχος για παρακόλουθηση της νόσου:
- Κάθε 3 μήνες όλα όσα προαναφέρθηκαν.
Και να μην ξεχνάμε: Η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία. Μια φράση που είπε ο Ιπποκράτης, αλλά είναι πάντα επίκαιρη!
*Ιατρός Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη του Χημείου Γιαννουκά του Ομίλου Βιοιατρική στην Κύπρο
